Eğer çalışan bir anne adayı isen, hamile olduğunu öğrendiğin andan itibaren en çok araştırdığın konulardan biridir doğum izni. Sen de; 2019 yılı güncel doğum izni süresini, hesaplanmasını ve doğum izni sonrası kullanabileceğin diğer izinleri merak ediyorsan; doğru yerdesin sevgili anne adayı.
Bebeğinin cinsiyetini bilmeden; tahmini olarak ne zaman doğum iznine ayrılacaksın, doğum iznin kadar sürecek bilmek istersin. Çünkü bebeğine kavuşmak kadar, onunla ne kadar zaman geçireceğin de çok önemlidir. Bu nedenle, daha yolun başında iken gün hesaplamaları da başlar. Doğum izni süresi hesaplaması ile yazımıza başlayalım.
Doğum İzni Süresi Ne Kadardır?
İlgili kanunlar gereği; doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile doğum iznine sahipsin sevgili anne adayı. Memur veya İşçi olman fark etmez. Doğum izni hesaplanırken hamilelik süren her zaman kırk hafta olarak ele alınır. Çoğul gebelik halin var ise; doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki hafta süre daha eklenir.
Nasıl Hesaplanır?
Gebeliğinle ilgili ilk doktor kontrolünde, bebeğinin kaç haftalık olduğu ve tahmini doğum tarihini doktorun seninle paylaşacaktır.
- Tekil gebelikte 32’inci haftanda, çoğul gebelik ise 30’uncu haftanda yasal olarak doğum iznine ayrılabilirsin. Yani, tekil gebelikte doktorunun ilettiği doğum tarihinden 8 hafta, çoğul gebelikte 10 hafta geriye gittiğinde, doğum iznine ayrılacağın tarihi yaklaşık olarak önceden bulabilirsin.
- Sağlık durumun uygun olduğu takdirde ve tabii ki doktorunun onayı ile istersen doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilirsin yani 38’inci haftaya kadar. Bu durumda, anne adayının çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Yani 32’inci haftandan sonra çalıştığın her gün; doğumdan sonra bebeğinle geçireceğin artı bir gün daha demektir. Ben 35’inci haftamı doldurana kadar çalışmayı tercih ettim. Bu nedenle; yasanın öngördüğü şekilde çalıştığım üç hafta, doğumdan sonraki sekiz haftalık süreme eklendi.
Doğum R aporu Önemli
Doğum iznine ayrılmadan önce bilmen gereken bir diğer önemli konu, doğum ile ilgili alacağın raporlar sevgili anne adayı. Çünkü doğum izni sürelerinin doğru hesaplanması bu raporlar ile doğrudan ilgili.
Birçok anne adayı gibi, rapor takibi benim de en zorlandığım konulardan biri oldu. Hem çalışıp hem de bu prosedürlerle uğraşmak çok keyifli değil gerçekten. Gel görün ki; her şey bebeğinizle bir gün daha fazla zaman geçirebilmek için.
Ben özel sektörde çalışan bir anne adayı olarak, bu süreçte bu konuyla ilgili toplam üç rapor aldım.
32’inci haftaya kadar sağ salim geldim ve ilk raporumu almak için hastaneye gittim. Herhangi bir sağlık problemi yaşamadığım için; alacağım rapor “Çalışabilir Raporu” olacaktı. Doktorum, hastane sisteminden SGK kayıtlarına girerek; bir kopyasını “ Doğum Öncesi Analık Raporu” başlığı adı altında bana verdi. İşyerim zaten ilgili sistemden göreceği için herhangi bir evrak teslim etmedim.
Ancak yine de böyle önemli bir konuyu şansa bırakamayacağım için; ertesi gün SGK ’nın ALO 170 numaralı hattını arayarak bilgilerimi kontrol ettirdim. Her şey yolundaydı, şimdi rahattım.
38’inci haftaya kadar zamanım olmasına rağmen 35’inci haftamı doldurduğumda “Doğum Öncesi Analık Raporumu” aldım. Hastane, SGK sistemine ilgili girişi yaptıktan sonra bana yine bir nüsha verdi. Burada dikkat edilmesi gereken konu, SGK sistemine girilen bilginin işverence onaylanması gerekir. İşveren, bu bilgiyi sistem üzerinden görmeli ve gereken süre içinde onaylanmalıdır. Bu nedenle, raporunu aldığın gibi işyerinin muhasebe departmanı ile görüşmeni tavsiye ederim sevgili anne adayı. İş yoğunluğu arasında, bu onayın atlanabilir. Bu durum, sadece doğum sonrası iznini değil devlet tarafından sana verilecek olan analık parası hakkını da olumsuz etkiler. Sonrasında ilgili SGK hattı olan Alo 170’den kontrol etmeni öneririm.
Son olarak; doğum ile birlikte “Doğum Raporunu” alacaksın sevgili anne adayı ki bu en anlamlısı olacak. Doğum yaptığın hastane zaten bu raporun girişini sisteme yapıyor. Sadece muhasebe departmanından kontrol etmen yeterli olacaktır.
Geç Doğum veya Erken Doğum Halinde Ne Olur?
Beklenen tarihten daha geç bir tarihte doğum gerçekleşmesi durumunda; fazladan geçen süreler doğum izni süresinden düşülmeyecektir. Bu nedenle; ben bebeğimi 41’inci haftada dünyaya getirmeme rağmen; doğum sonrası 8 haftalık iznimde herhangi bir muafiyet yaşamadım.
Doğumun erken gerçekleşmesi durumunda; doğum öncesi kullanılamayan süreler, doğum sonrası izne eklenir.
Bilinmesi Gereken Diğer Önemli Bilgiler
Memur anne adayından farklı olarak işçi annenin bilmesi gereken bir konu daha vardır. O da; yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta izin kullandırılır. Her iki eşin de memur olması ve üç yaşını doldurmamış bir çocuğun birlikte evlat edinilmesi halinde bu izin hakkından her iki eş de yararlanacaktır.
Memur babaların babalık izni 10 gün, işçi babaların 5 gündür.
Süt İzni
Doğum izninin sonrasında kullanabileceğin diğer izinler denince, ilk akla gelen izin; süt iznidir. Süt izninin süresi ve kullandırılması memur anne ile işçi anne arasında farklılık gösterir.
İşçi annelere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. Yasada bu iznin toplu kullanımı ile ilgili bir madde belirtilmemiş olsa da; günümüzde işveren ve işçi mutabık kalırsa toplu kullanılabilme imkanı vardır.
Memurlara annelere de, doğum izni bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda günde 3 saat, ikinci altı ayda günde 1,5 saat süt izni verilir. Memur anne, doğum sonrası izni süresi bitiminden itibaren yarım gün izin hakkından mı yoksa süt izninden mi yararlanmak istediğini çalıştığı kurumuna dilekçe ile bildirmelidir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı memur tarafından belirlenir. Ancak toplu olarak kullandırılmaz.
Örneğin ben süt izinlerimi toplu olarak kullanmayı tercih ettim. Sen de özel sektörde çalışıyorsan; doğum gerçekleşmeden önce işverenin ile mutabık kalman yeterli sevgili anne adayı/yeni anne.
Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı
Doğum izni sonrasında kullanabileceğin diğer izin; yarı zamanlı çalışma hakkın olabilir sevgili anne adayı/yeni anne.
Çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde;
- Birinci doğumda 60 gün
- İkinci doğumda 120 gün
- Sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
- Çoğul gebeliklerde bu sürelere otuzar gün daha eklenir.
Aynı haktan memur anneler de yararlanabilir. İşçi annelerde olduğu gibi çoğul gebelikte süreler otuzar gün uzar.
Bu iznin kullanılması durumunda, hem işçi anne hem de memur anne süt iznini kullanamaz.
Ücretsiz İzin
Doğum izni sonrasında kullanabileceğin diğer bir izin de ücretsiz izin olabilir.
İşçi anneler için, bu durum yönetmelikte aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:
- İşçi anneye, doğum izni bitiminden itibaren isteği hâlinde 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.
- Ücretsiz izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir.
- Bu maddede belirtilen ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Memur anneler için ise bu izin, 6 seri numaralı Kamu Personeli Genel Tebliği’nde Doğum Sebebiyle Verilecek Aylıksız İzin başlığı altında şöyle belirtilmiştir:
- Doğum yapan memura, doğum izni süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine 24 aya kadar aylıksız izin verilir.
- Doğum sebebiyle verilen aylıksız iznin, 24 aylık sürenin aşılmaması kaydıyla, kısım kısım kullanılması mümkündür.
Kısmi Süreli Çalışma
2016 yılında çıkan torba yasayla birlikte, kadın işçilere kısmi süreli çalışma hakkı tanınmıştır. Doğum izni sonrası kullanabileceğin bir diğer izin bu izin olabilir. İşçi anne doğum sonrası izninin, yarı zamanlı çalışma izninin veya altı ay ücretsiz izninin ardından bu hakkını kullanabilir. Detayları kısaca şöyle özetleyebiliriz:
- İş Kanuna göre; genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Yönetmeliğe göre ise; işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır. Dolayısıyla, haftada otuz saat çalışmak esastır.
- Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.
- Kısmi süreli çalışma talebi, ücretsiz izin süresi kesilerek yapılabilir. Ücretsiz iznin tamamının kullanılması şartı aranmaz.
- Kısmi süreli çalışma talebi, bu haktan faydalanmaya başlamadan en az bir ay önce işçi tarafından yazılı olarak işverene bildirilir.
- Usulüne uygun olarak yapılan kısmi süreli çalışma talebi, bildirim tarihinden itibaren en geç bir ay içinde işveren tarafından karşılanır.
- Kısmi süreli çalışmanın belirlenen günlük ve haftalık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı, o yerin gelenekleri, işçinin yapmakta olduğu işin niteliği ve işçinin talebi dikkate alınarak işveren tarafından belirlenir.
Ben özel sektörde çalışan bir anne olarak;
Doğum iznimin hemen ardından, süt iznimi toplu olarak kullandım. İşe başlamaya henüz hazır hissetmediğim için; ya yarı zamanlı çalışma hakkımı ya da altı aylık ücretsiz iznimi kullanabilirdim. Ben altı aylık ücretsiz iznimi kullanmayı tercih ettim. Böylece kızımla tam bir sene çalışmadan zaman geçirebildim. Altı aylık ücretsiz iznim bitmeden bir ay önce de, kısmi süreli çalışma talebimi işyerimle paylaştım ve bu şekilde işe başladım.
Doğum iznin bittikten sonra, eğer sen de benim gibi işe dönmeye hazır hissetmiyorsan, bu izinleri sen de sırayla kullanabilirsin sevgili anne adayı/yeni anne. Bu süreçte yaşadığım duyguları ve işe geri dönme serüvenimi merak edersen buraya tıklayabilirsin.
Kaynaklar
Sevgili anne adayı/yeni anne, senin için önemli olabileceğini düşündüğüm bilgileri özetlediğim yazımda, aşağıdaki kaynaklardan faydalandım. Detaylı bilgiler için göz atmanı tavsiye ederim.
İşçi anne iseniz;
- http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf (4857 Numaralı İş Kanunu)
- http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/11/20161108-11.htm (Yönetmelik)
- http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.5447&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch= (Yönetmelik)
Memur anne iseniz;
- https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.657.pdf ( 657 Numaralı Devlet Memurları Kanunu)
- http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/04/20160413-10.htm ( Kamu Personeli Genel Tebliğ Seri No:6)
ayse dmrkll
says:çok teşekkür ediyorum ☺️🌷