Ebeveyn olmanın verdiği sorumlulukları en iyi şekilde yerine getirmek gerekiyor. Bunun için doğru ebeveynlik konusunda araştırma yapmak ve elinizden gelenin en iyisinin ne olabileceğini araştırmalısınız. Eğer, doğru bir ebeveyn olmak için çabalamazsanız, çocuğunuzla ilgili kurduğunuz hayallere de erişmeniz mümkün olmayabilir. Bu bakımdan doğru ebeveynlik için birkaç ipucuna değineceğiz.
1. Merkezci Bir Yaklaşımı Terk Edin
Birçok anne ve baba, çocukları üzerinden mutlak otorite kurmak isteyebilir. Bu durum, aşırı otoriter ve kontrolcü bir ebeveyn modelinin işletilmesi demektir. Böyle bir ailede yetişen çocuğun özgüven sahibi olabilmesi mümkün değildir. Ayrıca, ailede şiddet ve agresiflik hakim ise, çocukların da şiddete meyilli olması söz konusu olabilir. Ben merkezci yaklaşımlar, çocuğun duygularını, fikirlerini ve özgürlük alanını anlamadan uzak davranışların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Anne ve baba, her şeyi kendisinin bildiğini düşünebilir. Bu nedenle de, çocuğun nelerden hoşlandığını ve nelere yeteneği olduğunu pek önemsemez. Kendi kanaatleri çerçevesinde çocuğun yetişmesi için çabalar. Ancak bu çaba da, boşa kürek çekmekle aynı etkiye sahiptir. Kendisini ifade edemeyen, belli bir standart ve kötü bir daire içerisinde kalan çocukların inisiyatif alma yetileri de zarar görebilir. Mesuliyet duyguları gelişmez ve özgüvenleri de olumsuz etkilenebilir. Anne ve babanın çatışmadan uzak, merkezci olmayan ve çocuğun duygularını anlamaya çalışan bir çaba içerisinde olması gerekmektedir.
2. Onları Tanıyın ve Anlamaktan Vazgeçmeyin
Çocuklar büyümeye başladıkça, bağımsız hareket etme güdülerinin de gelişmeye başladığını asla unutmayın. Bu süreç içerisinde, merakı iyice artar ve her şeyi keşfetmek için kendisine çizilen sınırların dışına çıkabilir. Söz dinlememe ve verilen şeyi yapmama gibi tavırlar gösterebilir. Ancak bu tavırların nedeni, anne ve babaya karşı saygısızlık değildir. Onları öfkelendirmek veya dikkate almamak için yapmıyorlardır. İçgüdüsel hareket edebilir ve bu nedenle de, etrafına karşı ilgisiz davranabilir.
Anne ve babanın etrafını keşfetmeye odaklanan çocuğa engel olması asla doğru değildir. Aksine, onun zihin gelişimi için daha farklı mekanlara götürülmesi ve etrafındakilere dokunması sağlanmalıdır. Ne kadar farklı yerleri keşfeder, tecrübeler yaşar ve etrafına anlam kazandırmaya çalışırsa, kendisine olan güveni artar. Zihinsel gelişimi de olumlu yönde etkilenebilir. Anne ve babanın aşırı koruyucu veya otoriter tavrı, çocuğun etrafını keşfetmesini engelleyebilir. Çocukla hiç ilgilenmemek ve onu tek başına bırakmak da doğru değildir. Çocuğun yapmak istedikleri konusunda anne ve babasının ortak kararda olması, çocuğun gelişimini olumlu yönde etkiler.
3. İşleri Çocuklarla Paylaşmayı İhmal Etmeyin
Bir çocuk için sorumluluk hissi ve duygusunun gelişimi çok önemlidir. Bazı anne ve babalar, bu duygunun gelişimine odaklanarak en iyi şeyi yaparlar. Bunun için birkaç örnek verebiliriz. Öncelikle çocuğun yapabileceği bazı ev işleri görev olarak kendisine verilebilir. Ev temizliği anında da, sürece dahil edilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, asla yapabileceğinden fazlasını vermemektir. Alınan işin yapılamaması halinde, özgüven eksikliği ve kaygı gelişebilir.
Bir diğer bir örnek de, çocuğun yapabileceği işleri kendisinin yapmamasıdır. Bazı ebeveynler, yemek yiyebilecek düzeyde olan çocuklarına kendileri yemek yedirirler. Bu doğru bir davranış değildir. Yine, oyuncaklarını dağıtan çocuğun toparlama işini kendisinin yapması gerekir. Sorumluluk duygusunun gelişmesi için birtakım ince noktalara dikkat edilmesi lazımdır. Sorumluluk duygusu gelişmeyen çocukların özgüven eksikliği yaşamaları söz konusudur. Ayrıca, bencil olabilirler. Tembel ve vazife almaktan sürekli kaçan bir karaktere bürünebilirler. Bu noktada ebeveynlere büyük iş düşmektedir.
4. Dikey Değil, Yatay Bir Liderlik Örneği Gösterin
Bazı anne ve babalar, dikey liderlik özellikleri gösterebilir. Kimileri ise, aşırı müsamahakar davranır ve bu da, çocukların gelişimi için asla tavsiye edilen bir model değildir. Dikey liderlik örneği, çocuklara her şeyi dayatmak üzerine kuruludur. Herhangi bir hata yapıldığı zaman ağır cezalar verilebilir. Kötü söz ve davranışlarda bulunulabilir. Anne babaların bu tavırları, çocuğun ruhi dengesini bozabilecek ve şiddete meyil ettirecek bir davranıştır. Bunun tersi ise, aşırı müsamahakar davranmadır. Fazla rahat olmak ve çocuğun gerek başarısına gerekse de, kötü davranışlarına karşı tepki vermemektir.
Yatay liderlik ise, soğukkanlı bir ebeveynlik modelidir. Bu modelde, çocuk hata yapabilir; ancak verilen cezalar ağır değildir. Başarısız da olabilir, ancak başarılı olduğu tarafları takdir edilebilir. Çocukla arkadaşlık ilişkisi kurulur ve hayatı için koçluk yapılabilir. Çocuğun yeteneklerine odaklı bir eğitim planı yapılabilir. Ailenin istekleri değil, çocuğun ne olmak istediği önem kazanmaya başlar. Yatay liderlik, çocuğun duygularını anlamaktır. Dikey liderlik ise, kendi doğrularınızı ve duygularınız çocuğa kabul ettirmeye zorlamaktır.
5. Saygı Göstermeyi İhmal Etmeyin
Ebeveyn, çocuğundan saygı görmek isteyebilir. Ama öncelikle kendisinin çocuğuna karşı saygılı davranması lazımdır. Böylece çocuk, somut bir şekilde saygının değerini ve kıymetini anlayabilir. Ancak çocuğuna karşı saygılı olmayan veya çocuğun yanında eşine saygısızlık yapan, akrabalarına sert davranan ebeveynlerin çocukları da saygısız olabilir. Çocuk, anne ve babayı rol model alır. Bu nedenle, öncelikle saygının anne ve babanın hayatında yer edinmiş olması gerekiyor.
Anne ve baba, çocuğun duygularına, makul fikirlerine karşı saygı göstermiyorsa, çocukta ebeveynlerine karşı aynı tavır ve yaklaşımı gösterebilir. Karşılıklı saygının söz konusu olması halinde ise, çocuğun eğitimi iyi bir şekilde sorunsuz olarak gerçekleşebilir. Sürekli aşağılanan, yaptıklarından dolayı cezalandırılan, dinlenilmeyen, başkalarından aşağı tutulan ve her yaptığı eleştirilen çocukların agresif olmaları çok normaldir. Anne ve baba olarak, çocuğun davranışlarının başkalarının yanında kınanmaması önemlidir.
Ona Değer Verin!
Ebeveyn olarak onu ne kadar sevdiğinizi ve değer verdiğinizi hissettirin. Bu hissin karşı tarafça alınması halinde, herhangi bir kızgınlık anınıza gelen yaklaşımlardan sonra barışmanız daha kolay olabilir. Böyle durumlarda özür dilemekten asla çekinmeyin. Özür dilemek, çocuğunuzun da başkasının kalbini kırdığında ne yapması gerektiğini bilmesi demektir. Katı kalpli olmasını ve başkalarının haklarına saygısızlık yapmaması gerektiğini öğretebilir. Aynı zamanda çocuğunuzun daha sosyal ve mutlu olmasını istiyorsanız buradan bu konuyla ilgili yazımıza ulaşabilirsiniz.
Çocuğunuzun sizinle paylaşmak istediği şeyleri, dinleyin. Belki bir resim, bir yazı veya herhangi bir yere ziyaret gibi arzularına cevap verin. Onu gerekçesiz kendinizden uzak tutmayın. Çok önemli bir işiniz varsa, paylaşmak istediği şeyi neden ertelemeniz gerektiğini anlatın. Çocukla sağlıklı iletişim kurulması halinde, her şey istediğiniz gibi yönlenebilir. İyi bir diyalog kurabilirsiniz, paylaşımda bulunabilirsiniz. Sizden çekinmeyen, kaygılanmayan bir çocuğa sahip olursunuz. Ancak otoriter olmak, çocuğun korkmasına ve sizden endişe duymasına neden olabilir. Bu da, bazı sorunlarını paylaşmaktan kaçmasına sebebiyet verebilir. Psikolojik sorunlar doğurabilir. Bu sebeplerden ötürü çocuğun gelişim sürecinde ebeveynlere büyük iş düşmektedir.
