Demir eksikliği anemisi, diğer adıyla da kansızlık… Her yaş grubunda çocukta görülebilmesi riski vardır. Özellikle okul öncesi dönemde görülmesi daha sık karşılaşılan bir durumdur. Kansızlık, çocukların birtakım enfeksiyonlara açık olmasına neden olabilir. Ayrıca, bedensel ve zihinsel gelişimi de olumsuz yönde etkileyebilir. Demir, dokulara oksijenin taşınmasını sağlayıcı etki görür. Bunun eksikliği, organları deforme edebilir.
Demirin tek vazifesi oksijenin taşınmasında rol olması değildir. Protein sentezi, elektron transportu ve hücre solunumları gibi farklı işlevlerde demirin katkısıyla sağlıklı bir şekilde yerine getirilebilir. Demirin eksik olması halinde kansızlıkla beraber, sinir sistemlerinde de birtakım sorunların yaşanması mümkündür. Dolayısıyla, yetişme çağındaki çocukların vücudundaki demirin kontrol edilmesi ve herhangi bir eksiklik varsa tedavisi elzemdir.
Demir Eksikliği Neden Meydana Geliyor?
Demir eksikliğinin nedeni, sağlıksız beslenme alışkanlıklarıdır. Vücuda alınan besinin değerlerine göre demirin bağırsaklar tarafından emilimi yüzde 10 civarındadır. Bunların bir kısmı, karaciğer tarafından kullanılmak üzere depolanır. Diğer bir kısmı ise, dışkı ile atılabilir. Deri ve deri yüzeyindeki hücrelerin kaybı da, demirin vücuttan dışarı atılmasını sağlar. Adet dönemine giren kızların kan kaybetmeleri de, demir eksikliğine yol açıcı durumlardan birisidir.
Vücudun demir ihtiyacının artması, emilimlerin gerçekleşmemesi ve açığın söz konusu olması halinde birtakım sıkıntıların başlaması söz konusu olabilir. Demir eksikliğinin bir hastalık olmadığını da belirtmek gerekir. Bu durum sadece bir bulgudan ibarettir. Alttaki neden, farklılık arz edebilir. Herhangi bir eksikliğin saptanması halinde eksikliğe neden olan tesirin tedavisiyle durum düzelebilir.
Erken doğan bebeklerde demir eksikliği görülme riski fazladır. Bebeğin anne sütüyle değil de, hayvansal sütlerle beslenmesi de doğru değildir. Her ne kadar anne sütü demir açısından çok zengin değilse de, var olan demirin kolay enzimi ve kana karışma oranı yüksektir. Bu da, çocuğun günlük demir ihtiyacının karşılanmasını sağlayabilir.
Bebeğin ek gıda alma dönemi içerisinde sadece anne sütüyle beslenmesi de doğru değildir. Ek gıdaya başlanması ve verilen gıda maddesinin demir açısından zengin olması gerekiyor. Buna dikkat edilmeyen bebeklerin demir eksikliği yaşamaları mümkündür. Bebeklerde veya çocukta görülen demir eksikliğin birtakım belirtileri mevcuttur. Bunlar;
* Cildin soluklaşmaya başlaması,
* Aşırı yorgunluk hali,
* Tırnaklarda meydana gelen kırılmalar,
* Kağıt ve toprak yeme arzusu,
* Gelişimin yavaşlaması,
Bu gibi belirtilerin olmadığı çocukların da demir eksikliğine sahip olup olmadıklarına baktırılmalıdır. Bazı bebek veya çocukların yukarıdaki semptomları taşımamalarına rağmen demir eksikliği yaşadıkları tespit edilmiştir.
Demir Eksikliği Nasıl Tedavi Ediliyor?
Demir eksikliği anemisi belirtilerinin çocuğunuzda var olduğunu düşündükten hemen sonra doktora başvurmalısınız. Tedavi, birtakım ilaçlarla yapılıyor. Demir eksikliğini giderici şurup veya damlaların verilmesi mümkündür. Bu damla veya şurupların doktorun kullanım tavsiyelerine uyularak, bebeğe veya çocuğa verilmesi icap ediyor. Demir çocuğum için gereklidir deyip, doktor tavsiyesinin dışına çıkmak asla doğru değildir. Çünkü fazla depolanan ve vücut dışına atılamayan demirin yan etkileri söz konusu olabilir.
Damla ve şurup gıda takviyelerin yanı sıra, sağlıklı beslenme konusunda da doktor tavsiyelerinden yararlanılması gerekiyor. Çocuğunuzun yaşına göre demir yönünden zengin gıdaların tüketimi tercih edilebilir. Gıda yoluyla alınan demir elbette daha sağlıklıdır ve vücudun ihtiyacı olanı kadarı depo edip, diğerlerini dışarı atması kolaylaşır. Ancak demirin çok eksik olduğu çocuklar için ilaçla eksikliğin giderilmesi yolu tercih edilebilir.
Demir Eksikliğine Yol Açmamak İçin Ne Yapılabilir?
Sadece çocuklar için değil, yetişkinler için de kansızlık ve demir eksikliği riski söz konusudur. Özellikle işlenmiş gıdalar ve fastfood tarzı beslenme alışkanlıkları, demir eksikliği riskini artırıyor. Bolca meyve tüketimi, baklagiller ve sebze ağırlıklı beslenmek ise sağlıklı bir tercihtir. Özellikle C vitamini, bağırsakların demiri daha iyi emebilmesini sağlayan vitaminler arasındadır. B 12 ise, demirin emilimini azaltabilir.
Modern hayat, ofis ortamlarını kaçınılmaz kılıyor. Ofis ortamlarında ise, demir eksikliğine neden olan çay ve kahve gibi içeceklerin tüketimi artıyor. Gün içerisinde aşırı çay tüketenlerin mutlaka demir oranlarına dikkat etmeleri lazımdır. Bununla beraber, mayasız ekmek tüketimi, posalı yiyecekler de demir emilimine zarar verebilir.
Demir Kaynağı Açısından Tüketilebilecek Besinler Hangileridir?
Demir eksikliğini önlemek için çok iyi bir kahvaltıyla güne başlanılabilir. Kahvaltının vazgeçilmezlerinden yumurta demir açısından zengin bir kaynaktır. Pekmez, üzüm ve kuru meyveler de demir kaynağı açısından zengin besinlerdir. Yine, kuruyemişler demirin ve vücut için gereken diğer minerallerin deposudur. Özellikle bizim toplum tarafından çok sevilen kırmızı et, demir açısından zengin bir gıdadır. Döner, İskender, köfte gibi besinlerin tüketimi demir ihtiyacını karşılamayı sağlayabilir.
C vitamini açısından zengin gıdaların tüketimine de önem verilmesi lazımdır. Demirin bağırsaklardaki emilimi, C vitamini sayesinde daha başarılı şekilde gerçekleştirilir. Böylece, alınan gıdaların içerisinde demirden fazlaca yararlanılabilir. Portakal, mandalina, greyfurt, brokoli gibi meyve ve sebze tüketimlerine önem verilebilir.
Demir Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olabilir?
Demir eksikliği bir bulgudur. Bir hastalık değildir. Ancak hastalıklara davetiye çıkarabilir. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan demir eksikliğine karşı herhangi bir önlemin alınmaması doğru değildir. çocuğun gelişiminde yavaşlama meydana gelebilir. Yürüme gecikebilir, zorluklar yaşanabilir. İleriki dönemlerde demir eksikliğinin giderilmesi bile, çocukluk dönemindeki tahribatın devam etmesine neden olabilir.
Demir eksikliğinden dolayı beyin gelişimi zayıf kalabilir. Bu da, zihinsel fonksiyonların akranlarına göre geri olmasına neden olabilir. Zeka seviyesi düşüklüğü, algılama problemleri, okuma yazmada güçlüklerin meydana gelmesi söz konusu olabilir. tüm bunlar kişinin ruhsal problemler yaşamasına neden olabilir. Özgüven kaybı, aşağılık kompleksi gibi durumların yaşanması çocuğun hayat kalitesini düşürebilir.
Halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük gibi durumların yaşanabilir. Bunlar hayat standartlarını aşağıya düşüren nedenlerdir. Yaşanmaması için demir eksikliğinin acilen tedavi edilmesi elzemdir. Bu nedenle çocukların demir oranlarını yeterli olup olmadıklarına her zaman kontrol etmek gerekiyor. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları da kazandırmak icap ediyor. Böylelikle, sağlıklı bir bireyin yetişmesi mümkündür.
Demir eksikliği anemisinin gelişimini önlemek adına altıncı aydan sonra verilen ek gıdalara dikkat edilmesi lazımdır. Demir açısından zengin gıdaların çocuğa verilmesi, mamaların demir açısından zengin olup olmadıklarının kontrol edilmesi gerekiyor. Demirden kaynaklanan rahatsızlıkların hiçbiri yaşanmaz ve çocuk daha sağlıklı bir gelişim sürecine sahip olabilir.
Sağlık Bakanlığı, demir eksikliği anemisi koruma programlarını yaygın hale getiriyor. Her çocuğun sağlıklı beslenmesi, gelişimini sürdürmesi ve mutlu olması için çabalıyor. Çocuğun sağlıklı beslenmesi demir eksikliğini önleyicidir. Buradan çocuk için sağlıklı beslenme önerilerine ulaşabilirsiniz.
