Dünya üzerinde her geçen gün daha faza maddesine dayanan bir besin üretim trendi olduğunu biliyoruz. Bu nedenle insanlar da ister istemez her gün birçok katkı maddesini ve sentetik şeker, karbonhidrat benzeri maddeleri tüketmek zorunda kalıyor. Bu tüketim çarkının ve beslenme alışkanlığının içinde maalesef çocuklarımız da var.
Gelişim çağında beslenme konusunun çocukların sağlığını ömür boyu etkilediğini biliyoruz. Çocukken yaşanan en yaygın sağlık sorunlarının başında da ağız ve diş sağlığı ile ilgili ortaya çıkan problemler geliyor ve bu problemler çocukları ömürleri boyunca takip edebiliyor. Zira çocukların kalıcı dişleri henüz 5-6 yaşlarındayken çıkmaya başlıyor ve bir ömür kullanılmak üzere ağızda bulunuyor. Bu nedenle diş sağlığı ile ilgili dikkat edilmesi gerekenleri ihmal etmek ömür boyu yerine yenisi gelmeyecek olan dişler için büyük bir tehdit. Bilindiği üzere dişler, diğer vücut organlarımızın birçoğundan farklı olarak bir hasar gördüklerinde kendilerini yenileyip, tedavi edebilecek yetiye sahip değiller. Bu nedenle dişlerde oluşan çürüklerin dolgu, köprü gibi yöntemlerle önce temizlenip sonra doldurulması gerekiyor. Yani bir bıçak kesiği 2 hafta içinde kapanıp, deri eski haline dönebilirken dişlerdeki durum çok farklı ve ciddi görünüyor.
Özellikle okul öncesi dönemde çocuklara kazandırılan alışkanlıklar içinde diş fırçalamak kimi aileler tarafından ihmal ediliyor. Bu noktada diş sağlığı ile ilgili sıkıntıların baş göstermemiş olması büyük etken ancak unutmayın ki ağız ve diş sağlığı problemlerinin temelleri tam da bu dönemlerde atılıyor. Yani mevcut durumda çocuğunuzun bir diş sağlığı problemi olmasa da ileride oluşacak problemlere zemin hazırlamak veya bu problemlere karşı engel olmak biz yetişkinlerin ve ebeveynlerin elinde. Özellikle çocuklara kazandırılacak diş fırçalama alışkanlığı konusunda ısrarcı olmak bu noktada çok önemli.
Diş fırçalamayı çocuklarımıza yemek yemek, su içmek gibi bir alışkanlık şeklinde aşılamadığımız sürece çocuklar ilerleyen yaşlarda bunu genellikle ihmal ediyorlar ve diş sağlığı problemlerine davetiye çıkarıyorlar. Yemek gibi bir alışkanlık demişken, ağız ve diş sağlığı ile doğrudan ilgili olan beslenme alışkanlıklarının da kritik öneme sahip olduğunu bir kere daha hatırlatalım.
Çocuklara Ağız ve Diş Sağlığı Alışkanlıkları Nasıl Aşılanır ?
Daha önce de belirttiğimiz gibi çocukların henüz erken yaşlarında diş sağlığı korumayla alakalı alışkanlıkları ( beslenme dahil) kazanmaları aslında ömür boyu çürük oluşumunu engellemek adına etkilidir. Zira çocuk yaşlarda çocuklara kazandırılan yararlı beslenme ve diş fırçalama gibi alışkanlıkları çocuğunuzun sağlığına yapılan bir yatırım olarak düşünebilirsiniz.
Bu noktada çocuklarda çürük oluşumunu engellemede kilit nokta çocuklara verilecek ağız ve diş sağlığı eğitimidir. Bu eğitimin içinde doğru beslenmeden, nasıl diş fırçalanacağına kadar birçok unsur çocuğa aktarılmalıdır. Bunları aktarırken de hayatlarının bir parçası olduğunu sürekli hatırlatmak gerekir. Beslenme ve diş fırçalama alışkanlıkları bir yandan hayatlarında rutin iken diğer yandan da kritik öneme sahip eylemler olduğunu çocuğunuza sık sık telkin edebilirsiniz. Bu noktada ebeveynlerinde bu alışkanlıkları kazanmış bireyler olması çok önemlidir. Eğer siz – şayet ihmal ediyorsanız – kendi hayatınızda ağız ve diş sağlığı konusunda belli değişiklikleri rutine bağlayıp, bunları çocuğunuzun gözü önünde tatbik ederseniz (mümkünse beraber diş fırçalamak, çocukla benzer bir beslenme düzeni oturtmak vb.) çocuklar sizi idol aldığı için bu alışkanlıkları kazanmaktan dolayı iyi hissedeceklerdir.
Not: Çocuklarınıza diş fırçalama alışkanlığı kazandırırken çocuğun kendi dış fırçasını seçmesine izin vermek ve bu konuda sorumluluğu ona bırakıp önüne hoşuna gidebilecek seçenekler sunmak diş fırçalama aktivitesini çocuk için çok daha eğlenceli bir hale getireceğinden, süreklilik için büyük katkı sağlayacaktır.
Bu sayede diş sağlığı konusunda yapılması gerekenleri günlük hayatlarının içinde bir külfet olarak değil tam aksine bir gereklilik olarak göreceklerdir. Aynı şekilde çocukların beslenme alışkanlıklarını da diş sağlığını korumaya yönelik olarak ayarlamanız mümkündür. Aslında diş sağlığı yararına olan beslenme şekilleri doğrudan vücudun genel sağlığı için de faydalıdır. Zaten insan fizyolojisi ele alındığında birazdan sayacağımız diş sağılığını tehdit eden gıdaların genel sağlık açısından da ne kadar zararlı olduğunu göreceksiniz.
Bu anlamda diş sağlığı konusunda tehdit oluşturan ve beslenme alışkanlıklarından çıkarılması gerekli olan en popüler ve çocuklar tarafından da çok sevilen gıdaların başında çikolata ve şeker içeren ürünler geliyor. Halihazırda içerdikleri karbonhidratlar, trans yağlar ve yüksek kalori nedeniyle zaten çocuk gelişimi açısından oldukça zararlı olan bu tür gıdaları mümkünse çocukların beslenme alışkanlıklarından tamamen silmek gerekiyor. Şayet bu tür gıdaları beslenme şeklinden tamamen silemiyorsak mümkün olduğunca az tüketilmesi için uğraşmak önemli.
Şekerli gıdaları takiben yine çocuklar tarafından sıklıkla tüketilen cipsler de ağız ve diş sağlığı için büyük tehdit oluşturuyor. Yüksek trans yağ ve nişasta içeren cips ve kraker benzeri atıştırmalıkların dişlerde çürük oluşumuna zemin hazırladığı bilinirken yine aşırı yağ ve kalori barındırmaları, katkı maddeli tuz ve şekerlerden üretilmeleri ile çocuk gelişimi için kötü sonuçlar doğuracak birçok özelliği de sahiptirler. Yine bu tür gıdaların yanında sıklıkla tüketildiğine şahit olduğumuz ve her anlamda sağlık için büyük bir tehdit olan kola ve şekerli-gazlı içeceklerin de kesinlikle çocukların diyetinden çıkarılması gerekiyor.
Görüldüğü üzere zaten sağlıklı bir diyette yeri olmayan aşırı trans yağ, nişasta, karbonhidrat, tuz ve şeker içeren gıdaların diş sağlığı konusunda da büyük zararları var. Bu anlamda çocuklarımızın beslenme alışkanları da en az diş fırçalama alışkanlığı kadar önemli.
Diş Sağlığını Korumak İçin Beslenme Taktikleri
Hem yetişkinlerde hem de çocuklarda diş sağlığını korumak için evinizde bulundurduğunuz gıdaların önemini vurguladıktan sonra şimdi daha çok hangi gıdaların tüketilmesi halinde ağız ve diş sağlığında gelişme sağlanabileceğinden bahsedelim.
Tahmin edebileceğiniz gibi sebze ve meyveler burada yine devreye giriyor. Özellikle bol sulu meyve ve sebzelerin tüketilmesi diş sağlığını korumak adına oldukça faydalı. Fakat bu noktada konsantre şeker oranı yüksek muz ve kuru üzüm gibi meyvelerin de çok sık tüketilmemesine özen gösterin.
Cips, kraker yerine çocuklarınıza atıştırmalık olarak peynir tüketmesini tavsiye edebilirsiniz. Özellikle cheddar peyniri veya diğer kaşar türleri tükürük bezlerini çalıştıracağından dişlerde kalan yemek partiküllerinin temizlenmesinde yardımcı olacaktır.
Ve tabii çocukların kemik gelişiminden başlamak üzere birçok noktada katkı sağlayan süt ve süt ürünleri diş sağlığı açısından da müthiş derecede faydalı gıdalar olarak bu konuda zirvede duruyor diyebiliriz. Bir bardak sütte 300 miligram gibi yüksek derecede kalsiyum bulunmasının yanında diğer süt ürünlerinin de kemik ve dişleri güçlendirdiğini biliyoruz. Süt ürünleri ve özellikle beyaz peynirin içerdiği kalsiyum ve fosfor ile dişleri güçlendirirken çürüklere karşı da savaşmasını sağlayan proteinlere sahip olması bu peyniri bir adım öne çıkarıyor. Bu proteinler sayesinde diş minesi üzerinde koruyucu bir tabaka oluşturan beyaz peynir bu sayede çürüklere karşı güçlü bir koruma sağlıyor.
Not: Daha önce bahsettiğimiz gibi eğer çocuklarınızın şekerli gıdaları tüketmesine tamamen engel olmak mümkün olmuyorsa, bu tür gıdalar tüketildikten sonra çocuklarınızın süt içmesini sağlayabilirsiniz. Çünkü sütün içerdiği kalsiyum özellikle şekerli gıdalardan sonra dişlerin temizlenmesi konusunda büyük katkı sağlamaktadır. Özellikle gazlı içeceklerin yerine süt tercih edilmesi bu noktada önemlidir.
Son olarak, burada çocukları baz alarak bahsedilen diş sağlığını korumaya yönelik eylemler, tüm yetişkinler için de geçerlidir.