Hiçbir anne ve baba, çocuğun nasıl dünyaya geçeceğini bilemez. Sağlıklı bir şekilde dünyaya gelen çocuğun daha sonra engelli olma ihtimali de vardır. Her ne olursa olsun, doğan masum bir bebektir; ve her bebek veya çocuk gibi belirli eğitim aşamalarından geçmelidir. Her çocuğun sevgiye, ilgiye ve merhamete ihtiyacı vardır. Bunu en çok da anne ve babasından bekler… Görme engelli bir çocuğun gören gözü ve seven kalbi olabilmek için çabalamak gerekiyor. Bu bakımdan bazı tavsiyeleri yazıyoruz…
Bazı Tavsiyeler
Öncelikle şunu ifade edelim: Görme engelli bir çocuğun diğer çocuklardan bir farkı yoktur. Aynı duygulara ve becerilere sahiptir. Aynı motor hareketleri, aynı dönem içerisinde yerine getirirler. Görme engelli bir çocuğun motor hareketleriyle ilgili eksikliklerini görme duyusuna bağlamak doğru değildir. Motor hareketler, her çocukta zamanla gelişir ve görme duyusuyla ilgili değildir. Bulunduğu döneme ait olmayan hareketlerin kendisinden beklenilmesi, stres yaratabilir. Bu nedenle ebeveynlerin çocukların gelişimiyle ilgili kendilerini geliştirmeleri lazımdır.
1. Bazı çocuklar hiç görmeyebilir. Bazıları ise, kısmen görme yetisine sahiptir. Hiç görmeyen birisine birtakım becerileri anlatabilmek için özel iletişim çok iyi kullanılması lazımdır. Bu becerileri anlatırken aynı zamanda da yapmak ve çocuğun ellerini tutarak, hareketleri hissetmesini sağlamak gerekiyor.
2. Görme engelli çocuklar zamanla kazandıkları becerileri kendilerine göre yorumlayabilirler. Ebeveynler, kazandıkları becerileri takip edebilir. Nasıl yaptıklarına odaklanabilir ve onlar için daha olmasını sağlayabilirler.
3. Görme engelli kişinin bağımsız şekilde becerileri yerine getirmesine destek olmalısınız. Kendisinin yapabileceği şeyleri de sizin yapmanız asla doğru değildir. Kişiyi, aşırı bağımlı ve mutsuz hale getirebilir. Bunun yerine, henüz bağımsız şekilde yerine getiremediği becerilerde yardımcı olabilirsiniz. Yardımcı olurken de, eğitebilir ve beceriyi en kısa sürede kazanmasını sağlayabilirsiniz.
4. Öğrendiği şeyler olması halinde kendisin takdir edebilirsiniz. Böylece, başardığı şeyin yarattığı heyecanı anlayabilir. Hayal edebilir ve azmi artabilir.
5. Görme engelli çocukların eve kapalı şekilde yetiştirilmesi asla doğru değildir. artık, görme engelli kişilerin eğitimleri çok daha önemli hale geldi. Devlet teşviklerinden de yararlanılarak, görme engelli okullarda eğitim alması sağlanmalıdır.
6. Sosyal hayattan kopuk yaşamanın vereceği stres, mutsuzluk ve üzüntü kişinin bir dizi hastalıklara sahip olmasına neden olabilir. Bu nedenle, kesinlikle sosyal bir ortam sağlanmalıdır. Bunun için görme engelli kişilerin hem eğitim aldığı hem de arkadaşlıklar kurdukları derneklere üye olunabilir.
7. Görme engelli kişinin kendisine ait bir odasının olmasına dikkat edilmelidir. Odanın düzeninde kendisine de söz hakkı verilmesi gerekiyor. Eşyalarını nereye koyacağı, nereden alacağına dair her detayı bilmesi bağımsız yaşam motivasyonu sağlayabilir. Herhangi bir eşyasına ulaşmak için sürekli yardım istemesi, moralini bozabilir.
8. Ev içerisinde takılabileceği eşyalar olabilir. Bun ayakaltından kaldırılması lazımdır. Evin kendisi için güvenli hale getirilmesi gerekiyor. Sabit eşyaların yerinin sürekli değiştirilmesi doğru değildir. Eğer, zorunlu bir değişiklik söz konusuysa, çocuğun da haberdar edilmesi lazımdır.
9. Görme engelli çocukların dokunma hissiyatları zamanla daha iyi gelişebilir. Bu dokunma, kendileri için önemlidir. Cisim şekillerinin zihinde oluşması ve bir dizi şeylerin keşfedilmesi için dokunma eğilimi içerisindedirler. Bu dokunma, bazen tehlikeli olabilir. Çünkü çocuklar, dokundukları şeyleri daha iyi anlamak için ağızlarına götürebilirler. Yutma ve boğulma tehlikesi söz konusu olabilir. Bu tip kazaların söz konusu olmaması için çocuğun gözetlenmesi önemlidir.
10. Görme engelli kişilerin gözü, elleridir. Bu nedenle, elleriyle ilgili hareket kabiliyetlerinin gelişimine önem verilmesi gerekiyor. El kasalarını geliştiren oyuncaklar tercih edilebilir. Yarıca, resim gibi sanatsal dallara yönelmesi sağlanabilir. Ya da, el sanatlarıyla ilgili alanlarda hobi edinmesine yardımcı olunabilir.
11. Çocukların bazı zihinsel kavramları edinmeleri gerekebilir. Bu durum, görme engelli çocuklar için de geçerlidir. Hem vücutlarını tanımaları ve hem de mesafe veya zaman gibi kavramları somut şekilde anlamaları için ayak veya el yakalanma oyunları oynanabilir. Oyunlar, zihinsel aktivitelerini geliştirici önemli aktivitelerdir. Bu nedenle, asla es geçilmemesi gerekiyor. Oyun ablaları görme engelli çocukların oyun ihtiyacını en iyi şekilde karşılayabilir.
12. Çocukların kıyafetlerine karşı ilgileri büyüktür. Görme engelli bir çocuğun kıyafetle ilgili çeşitliliği tanıyabilmesi için değişik kumaştan imal edilen kıyafetlerin tercih edilmesi lazımdır. Bu kıyafetlere dokunan çocuk, kumaşlar arasındaki yumuşaklığı, inceliği, sertliği ayırt edebilir. Bu kavramlara daha hızlı alışabilir.
13. Görme engelli çocukların boyunları zamanla öne eğik bir şekilde durabilir. Bu alışkanlık haline getirilen bir duruş halidir. Engelleyebilmek için çocuğun yüzükoyun yatırılması ve annenin yüksekten birtakım sesler ve oyunlarla boynunu geriye kaldırmasını sağlaması lazımdır. Böylece, boyun kasları gelişebilir ve boynunu dik tutmayı öğrenebilir.
14. Görme engelli çocuk için ayak avuçları da el gibidir. Ayak avuçları sayesinde, zeminle ilgili şeyleri öğrenebilir. Bu nedenle, arada bir ve şartların el vermesi halinde çıplak ayak dolaşmasına izin verilebilir. Denize sokulabilir, kumda oynayabilir, sıcak veya soğuk zemine dokunabilir, parke ve beton arasındaki farkı hissetmesi sağlanabilir. Tabi bunların çocuğa tarif edilmesi de gereklidir.
15. Şunu unutmamak lazımdır. Göremeyen çocuk için sözel iletişim önemlidir. Ancak yeterli değildir. Kendisine sürekli bir şeylerin anlatılması, zihninde somut cisimlerin oluşmasını sağlamaz. Ancak dokunma ve anlatmayla beraber verilen eğitim kendisinin zihin algısını açabilir. Buna dikkat edilmesi önemlidir.
16. Oyun seçiminde de buna dikkat edebilirsiniz. Hem dokunma hem de işitme duyusunu harekete geçiren oyuncaklar seçebilirsiniz. Oyuncakların sadece plastikten olması doğru değildir. Çeşitlendirmek daha doğrudur. Ne kadar farklı objeye dokunulursa, zihin o kadar gelişebilir… Ses çıkaran, su fışkırtan, üfleyen, top atan ve daha farklı oyuncak modelleri…
17. Görme engelli çocuk müziğe oldukça ilgi duyabilir. Bu kötü değildir, ancak sürekli müzik dinlemesi halinde zihinsel ve fiziksel yönden hareketsiz kalabilir. Müzikle beraber, müzik aletlerini de tanıtabilir ve ilgisini çekmesi halinde çalmasını öğretebilirsiniz. Ama sadece müzik dinlemesine ve buna alışmasına müsaade etmeyin.
18. Hayvanlarla etkileşim kurmasını sağlayın. Bir kedi beslemesine yardımcı olabilirsiniz. Hayvanlarla ilgili aktiviteler, birçok kavramı öğrenmesini ve somut olarak yaşamasını sağlayabilir. Sevgi, paylaşma, yardımlaşma, merhamet, cömertlik gibi…
19. Çocuğun parka götürülmesi de önemlidir. Bu gibi yerler, bağımsız hareket edebilme becerisini geliştirici mekanlardır. Başına bir şey gelecek diye asla korkmayın, düşebilir ama kalkması için kendisine fırsat tanıyın.
Bu ve bunun gibi davranışlara dikkat ederek çocuğunuzun hayatını kolaylaştırabilirsiniz. Kendi başına yetebilen ve dünyayı tanımasını bilen birisini yetiştirebilirsiniz. Görmemek; anlamamak, bilmemek, hissetmemek değildir…
