Otizm Nedir?

Otizm hastalığı nedir sorusunun cevabını; beyinde gerçekleşen bir gelişimsel bozukluk olarak açıklayabiliriz. Bu konuda merak edilen bir diğer soru ise şudur: “Otizm neden olur?”. Otizm hastalığının tam olarak neden gerçekleştiği bilinmemektedir. Ancak genetik bir hastalık olduğuna dair genel kanaatler hakimdir. Gebelik süreci içerisinde folik asit alımının otizmli çocuk riskini düşürdüğü de sanılıyor. Otizm Spekturum Bozukluğu olarak adlandırılan yaygın gelişimsel bozukluk çeşidi; davranış bozukluğu olarak literatürdeki yerini almıştır. Otizmli çocuklar, kısır ilgi alanlarına sahiptirler, belli davranış kalıpları sergilerler ve sosyal yönde eksikliklere sahip olurlar.

Bebeklerde otizm belirtileri ilk doğduğu andan itibaren başlamaz. Ancak büyümeye başladıkça otizm belirtileri görülebilir. Bu otizm belirtileri olabildiğince erkenden fark edilmesi halinde rehabilitasyon uygulanarak,  çocuk üzerindeki etkisi azaltılabilir. Ancak hastalığın etkisi sıfırlanamaz. Otizmli çocuklar için uygulanan eğitimlere buradan erişebilirsiniz.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Her çocuk belli dönemlerde belli motor hareketleri öğrenir. Ancak otizmli çocukların motor hareket kabiliyetleri oldukça zayıftır.Çocuğun kendi dönemi içerisindeki hareketleri yapamaması otizm belirtisi olabilir. Adıyla seslenilen çocuğun bakmaması, gözlerin tek bir noktaya odaklanması, bazı kelimelerin sürekli tekrarlanması, davranışlarda tutarsızlıkların yaşanması ve buna benzer davranışlar otizm ile ilgilidir. 

Otizm belirtileri arasında akranlarına göre konuşma kabiliyetindeki zayıflık ve oynadıkları oyunlara karşı ilgisizlik de belirtiler arasındadır. Ayrıca, otizmli çocuklar sarılma gibi eylemleri sevmezler. Ancak her oyun ve sarılma konusundaki çekingenlik otizmle ilgili değildir. Bu belirtilerden birkaç tanesinin gözükmesi halinde alarm verilebilir.

Otizmli Çocuk Neden Anlaşılamıyor?

Otizmin belirtilerinin görüldüğü ilk dönemlerde tanını konulması önemlidir. Çünkü bu sayede, hastalığın neden olduğu davranış bozukluklarının etkisi çok aza indirilebiliyor. Ancak bunun için erken dönemde otizm belirtilerini anlayabilmek lazımdır. Bu ise, çoğu zaman mümkün olmuyor. Çünkü, otizmli çocuğun herhangi bir fiziki sorunu yoktur. Fizik olarak, oldukça sağlıklıdır ve diğer çocuklardan bir farkı yoktur. Bu da otizm ile ilgili belirtilerin anlaşılmasını zorlaştırıyor.

Otizmin anlaşılmasını zorlaştıran bir husus da, otizmli çocukların oldukça hareketli olmasıdır. Bu nedenle, ismiyle seslenildiği zaman bakmaması veya odaklanma gibi becerileri geliştirememesi normal karşılanabiliyor. Her şeyin hareketlilikten dolayı olduğu sanılıyor. Hatta aşırı hareket, hiperaktif çocuk denilerek geçiştirilebiliyor. İletişim bozuklukları, davranışlardaki tutarsızlıklar, haylazlığa veriliyor.

İlerleyen dönemler içerisinde öğrenmedeki problemlerin sürmesi, akranlardan geri kalma ve sosyalleşememe gibi süreçler bir hastalığın olduğu kanaati doğuruyor. Gerekli muayene ve tetkiklerle otizm tanısı konulabiliyor.

Otizm’den Korkulmalı Mı?

Her anne ve baba çocuğunun sağlıklı olmasını arzu eder. Ancak sağlıklı doğan bir çocuğun bile ileride hem fiziksel hem de psikolojik birtakım rahatsızlıklara sahip olması muhtemeldir. Otizmli çocuklar, hayatlarının ilk etabında bir rahatsızlıkla hayata başlıyorlar. Anne ve baba için bunu hemen kabul etmek zor olabilir. Ancak otizmli çocukların eğitimi sayesinde kendilerinden beklenilen motor hareketleri, iletişim becerilerini kazanmaları mümkündür. Bu eğitimler sayesinde otizmli çocukların her çocuk gibi mahalle okulunda okuyabilmeleri söz konusudur. Hatta, okuyan otizmli çocuklar da vardır.

Dolayısıyla, anne ve babanın çocuklarına destek olmaları çok önemlidir. Çocuğun kendi bakımı gibi ihtiyaçlarını karşılayabileceği, karşıdakini anlayabileceği, iletişime geçebileceği, oyunlara katılabileceği bir düzeye getirilebilmesi mümkündür. Bunun için anne ve babanın azimli istekli olması yeterlidir. Değer verilen, sevilen ve gerekli eğitimi alan her otizmli çocuğun kendi ayakları üzerinde durması ihtimal dışı değildir.

Otizm Erken Belirtileri Nelerdir?

Otizmle ilgili belirtilerin erkenden teşhis edilebilmesi halinde etkilerinin en aza indirebileceğine dair görüşü ifade etmiştik. Çoğu otizmli çocuğun hastalıkla ilgili belirtileri 19.aydan sonra daha net anlaşılabiliyor. Ancak bu belirtilerin 6.ayda da fark edilebileceğini ifade eden uzmanlar var. Bu belirtilerin anlaşılması halinde erkenden müdahale edilebilir. Her otizmli çocuğun erken dönemde sinyal vermeyeceğinin de bilinmesi gerekiyor.

1.İsmine Tepki Veriyor Mu?

Çocukların en kolay öğrendiği şey, isimleridir. Bu nedenle, erken dönemde kendisine seslenilse bile dönüp bakabilir ve gülündüğünde güler. Göz teması kurulduğunda da başarılı olabilir. Ancak otizmli çocukların çok azı, ismine tepki verebilir, gülebilir ve göz temasında bulunabilir. En azından erken dönemde ismine tepki vermeyen bebeklerin muayeneye götürülmesi önemlidir.

2.Ortak Dikkat Yoksunluğu Var Mı?

Çocuklar meraklıdır. Bu merak, etrafındakilere karşı duyarlı olmalarını sağlıyor. Örneğin, bir çocuğun televizyonda dikkatini çeken bir şey görmesi veya bir kedinin eve girmesi halinde annesiyle paylaşmak isteyebilir. Buna ortak dikkat deniyor. Çocuk, önce kediye daha sonr ada annesine bakar ve yine işaret ederek kediye döner. Annesiyle gördüğünü paylaşmak ister. Erken dönemde çocukların yaptıkları şeyler arasındadır. Çocukta bu eksikliğin olması da otizm belirtisidir.

3.Başkalarını Taklit Etme Eğiliminde Mi?

Çocuklar taklit etmeyi severler. Çünkü başkalarına bakarak, yeni şeyleri öğrenme çabası içerisindedirler. Bu nedenle, birisi el salladığında el sallanamaya çalışabilir. Hatta, televizyonda dans eden birisi dikkatini çekebilir. Çok başarılı olmasalar da, kafasıyla ve bacaklarıyla dansçıyı taklit etmeye çalışır. Bu sağlık açısından önemlidir. Otizmli çocuklar ise, bu becerilere sahip değildir. Yani taklit etme eğiliminde olmaması otizm belirtileri arasındandır. 

4.Objeleri Farklı Kullanma Becerisi Var Mı?

Çocuklar hayal kurma eğilimi içerisindedirler. Özellikle 2-3 yaşlarında bir arabayı telefonmuş gibi kullanabilirler. Telefonu ise, araba niyetine kullanabilirler. Bu hayal etme ve sezgisel düşünme becerilerini gösterir. Otizmli çocuklar, telefonu telefon gibi kullanma becerisini kazanabilirler; ancak telefonu araba olarak kullanma eğilimleri olmaz. Obje ne ise, ne gibi kullanılıyorsa, onun dışına çıkamazlar. Bu da otizm belirtileri arasında gösterilebilir. 

5.Duygusal İletişim Kurabiliyor Mu?

Sağlıklı bebekler, empati kurma yeteneğine sahiptirler. Başkalarının gülmesine gülüşle, ağlamasına ağlamayla karşılık verebilirler. Hatta bu özellikleri çok gelişmiştir. Sentetik bir ağlamayla gerçekçi bir ağlamayı çocuklar ayırt edebiliyor. ABD’de yapılan deneyler bunu ispat etmiştir. Otizmli çocuk, ağlama ve gülme davranışlarına yönelik tepkisiz kalabilir. Bu da, erken dönem otizm belirtileri arasındadır.

Otizm Nasıl Anlaşılır?

Özellikle annelerin altıncı aydan sonra bebeklerini çok dikkatli izlemeleri gerekiyor. Özellikle 12.ayda otizmin belirtilerini daha iyi görebilmek mümkün olabilir. Herhangi bir tehlike çanı söz konusu olduğunda bir uzmana danışılması gerekebilir. Ancak şunu unutmamak lazımdır: çocuğun içerisinde bulunduğu dönemdeki becerileri kıstas almak gereklidir. Bazı çocuklar, geç yürüme eğilimi içerisindedir. Bunun nedenleri farklıdır, akranlarına göre halen yürümeyi başaramayan çocuklarda otizmden şüphe etmek doğru değildir.

Her belirti, otizm sanılmamalıdır. Ancak tedbiren uzmana başvurulabilir. Birden fazla belirtinin söz konusu olması halinde alarm verilebilir. Uzmana başvurulup, gerekli rehabilitasyon süreci başlatılabilir. Böylece, otizm teşhisi daha net konulabilir ve tedaviyle etkileri en aza indirilebilir.

Otizm Tedavisi Nasıldır?

Hayat boyu süren kalıcı bir rahatsızlık olan otizmin kesin bir tedavisi yoktur ancak otizm belirtileri erken teşhiş veya doğru tedavi ile en aza indirgenebilir. Bunu yapabilmenin en etkili yolu ise özel eğitimdir. Türkiye’de 2003 yılında kurulan Tohum Otizm Vakfı; otizmli çocukların topluma kazandırmak amacıyla özel eğitim vermek ve erken teşhis konulabilmesi için bilinci arttırmak amacıyla kurulmuştur. 

Otizm tedavisi için özel eğitim dışında ülkemizde kullanılan başka yöntemler de bulunmaktadır. Oyun terapisi, konuşma ve dil terapisi, gölge öğretmen programları bu yöntemler arasındadır. 

2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü

2 Nisan Otizm Farkındalık Günü, 2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından  farkındalık yaratmak ve otizm konsunda çözümler üretmek amacıyla kabul edilmiştir. Her yıl nisan ayında otizm konusunda insanları bilinçlendirmek ve “otizm farkındalık” arttırmak için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar ile erken teşhiş ile tedavinin yaygınlaştırılması ve araştırmaların teşvik edilmesi hedefleniyor. 

Eğitimli Bebek Bakıcısı ile Çalışın

Eğer otizmli bir çocuğunuz varsa ve bebek bakıcısı ile çalışmaya ihtiyaç duyuyorsanız bu konuda dikkat etmeniz gereken nokta bakıcınızın otizm konusunda bilgili, eğitimli ve deneyimli olmasıdır. Aksi halde, çocuğunuz bu durumdan kötü etkilenebilir. Evdekibakıcım ile daha önceden otizmli çocuklarla tanışmış bebek bakıcılarını bulabilir; kendinize en uygun adayla çalışmaya başlayabilirsiniz.