Uyku, kişilerin genel sağlık ve refahı için çok önemlidir. Araştırmalara göre düzensiz uyku diyabet ve kalp hastalıkları dâhil olmak üzere birçok sağlık sorununa sebep olabilmektedir. Yaşlılar uykusuz kaldıklarında ve iyi bir gece uykusu alamadıklarında hastalıklara yakalanma konusunda yüksek risk grubunda yer almaktadır. Aslında, yaşlıların yarısından fazlası uykuya dalmakta güçlük çekmekte veya uykuda kalmakta sorun yaşamaktadır. Bir kısmı ise sabah erken uyanma ve parçalı uyku sorunlarıyla karşılaşmaktadır.
Neden Yaşlılarda Uykusuzluk Problemi Çok Yaygın?
Yaşlılarda uykusuzluğun çok yaygın olmasının en önemli sebebi çeşitli sağlık sorunlarıdır. Stres ile ilgili sorunlar, anksiyete ve depresyon uykusuzluğun nedenleri olarak gösterilmektedir. Kullanılan bazı ilaçlar uykuya daha zor dalmaya neden olabilmektedir. Gün boyunca yeterince aktif olmamak da uykusuzluk problemi oluşturabilmektedir. Buna ek olarak, kişi yaşlandıkça uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen epifiz bezinin salgıladığı melatonin hormonunun salgısı düşer ve bunun sonucu olarak birey uykusuzluk problemi yaşayabilir.
Yaşlılar Gençlere Göre Daha Az Uykuya Mı İhtiyaç Duyarlar?
Bu yaygın bir inanıştır ama bunu destekleyen çok az kanıt vardır. Sağlıklı bir yaşam için, çoğu yetişkinin günde yedi-sekiz saat arası uykuya ihtiyacı vardır. Ne yazık ki, bazı yaşlılar bu belirtilen saatlerden çok daha az uyuyabilmektedir. Farklı nedenlere bağlı olarak gelişen bu uykusuzluk problemini aşmak ise onların hem beden hem de mental sağlığı için çok önemli bir adım olacaktır. Evinizde bir bakıcınız varsa ya da ebeveyniniz için bakıcıyla anlaşmak üzereyseniz uyku problemini çok daha kolay çözebilirsiniz.
Alanında uzmanlaşmış tecrübeli bakıcı adayları uyku düzenini sağlama konusunda size destek olabilir ve çözümler üretebilirler. Yaşlıların daha huzurlu uyku almalarına yardımcı olmak için bakıcılar ne yapabilir?
Belirli bir yaşın üzerindeki ebeveynlerinizin ilaçlarını düzenli ve saatinde alması çok önemlidir. Bu ilaçlar sakinleştirici ya da uyku yapan maddeler içerdiği için gece uykusuzluk sorunu yaşamalarını da engeller. Bu nedenle, ilaçlarını düzenli almasını sağlayan bakıcılar ebeveynlerinizin uyku düzenini sağlama konusunda size yardımcı olabilirler.
Doktorların kontrolünde olan ebeveynleriniz için bitkisel karışımları tercih edebilirsiniz. Papatya çayı bilindiği üzere uykuya geçişi kolaylaştırır ve kesintisiz bir uyku deneyimi sağlar. Polene ya da papatya çayındaki herhangi bir maddeye alerjisi olmadığını öğrendiğiniz ebeveyniniz için bakıcınız her gece taze demlenmiş papatya çayını mutlaka içmesini sağlayabilir.
Hareketsizlik probleminin görüldüğü yaşlılar genelde hiç yorulmadıkları için uykuya çok az gereksinim duyabilir ya da gün içinde uyuduğu 2-3 saatlik uyku gece uykusunu kaçırabilir. Bu nedenle, gün içinde bakıcınız ebeveyninizin hareket etmesi adına sizin talimatlarınızı uygulamalı ve gündüz uyumaları engellemelidir.
Sıcağı ya da soğuğu sevmeyen ebeveynleriniz için en iyi uyuma ortamını sağlamalısınız. Bakıcınız ebeveyninizi yakından tanıyarak onun için ideal uyku ortamını hazırlayabilir. Böylece, ebeveyniniz gece boyunca uyanmaz uyansa dahi dikkatini dağıtan (sıcak olması, üşümesi gibi ) hiçbir faktörle karşılaşmaz.
Sağlık Sorunları ve Kullanılan İlaçlar
Yaşlıların uykularının bölünmesinin en yaygın nedenlerinden biri uyku apnesidir. Geceleri horlayan yaşlıların uyku apnesi bir doktor tarafından kontrol edilmelidir. Akciğer hastalığı, konjestif kalp yetmezliği, bunama ve kronik ağrı dâhil olmak üzere diğer sağlık koşulları da uyku sorunlarına neden olabilmektedir.
Mesane sorunları olan ve idrara sık kalkma zorunluluğu hisseden yaşlıların da uykusu sıklıkla kesilmektedir. Bazen de bu idrar yolu enfeksiyonundan kaynaklanmaktadır Belirtildiği gibi, depresyon ve anksiyete de uyku kalitesini bozan diğer sağlık sorunları arasında yer almaktadır.
Uyku bozukluklarına neden olabilen ilaçlar arasında merkezi sinir sistemini etkileyen uyarıcı ilaçlar, bazı anti-depresanlar, steroid ve bunun gibi ilaçlar yer almaktadır. Bununla beraber bazı durumlarda, kafein alımını ortadan kaldırarak yaşlının normal uyku uyuması sağlanabilmektedir. Sanılanın aksine, alkol de uyku kaçmasına neden olabilmektedir.
İlaçların neden olduğu uykusuzluk problemine ise çözüm bulmak en doğru adım olacaktır. Kullandığı ilacı hangi doktor verdiyse tekrar doktora görünmek ve bu şikâyeti dile getirmek sorunun çözümünde etkili olabilir. İlaç değişikliği ya da doz azaltımı gibi önlemler ile gece uykusunu sorunsuz bir şekilde sağlayabilirsiniz.
Gündüz Aktiviteleri ve Uykusuzluk
Gün boyunca aktif olan yaşlıların geceleri daha uzun süre ve kaliteli bir şekilde uyudukları gözlemlenmiştir. Bu sebeple sevdiklerimizi gün içinde daha fazla hareket etmeleri ve gündüzleri şekerleme yapmamaları konusunda cesaretlendirmeliyiz.
Birlikte pikniğe gidebilir ya da doğa yürüyüşlerine çıkabilirsiniz. Bedensel bir engel veya sağlık problemi bulunmuyorsa sevdiklerimizle yapacağımız bu etkinlikler hem onun psikolojik durumunu olumlu etkiler hem de aranızdaki bağı güçlendirir.
Torunlarıyla da vakit geçirmeyi seven ebeveynlerinize sorumluluklar vererek gündüz aktivitelerini desteklemiş olursunuz. Psikolojik anlamda da büyük rahatlama sağlayan torunla geçirilen vakitler oldukça değerlidir. Çocuklarınıza masal okumasını isteyebilir ya da torunlarına meyve veya sebze dikmeyi öğretmesini rica edebilirsiniz. Toprakta tüm negatif enerjisini kolayca atan ebeveyniniz ile çocuklarınız gece güzel bir uyku deneyimi yaşayacaklardır.
İyi Uyku Düzenini Teşvik Etmek İçin Başvurulabilecek Diğer Yöntemler
Uygun bir uyku ortamı ve güvenilir bakıcı uykuya dalmayı kolaylaştırmaktadır. Yaşlı yakınlarınızı uyuma alanlarının diğer aktiviteler için uygun olmadığına ikna edin ve onların yatak odalarının uyku için rahat ve elverişli olduğundan emin olun. Çok sıcak veya çok soğuk oda sıcaklıkları uykuya dalmayı zorlaştırmaktadır. Bu sebeple yatak odasının sıcaklığının oda sıcaklığı seviyesinde olmasına özen gösterilmelidir. Bu konuda tecrübeli bakıcılar oldukça sizlere yardımcı olacaktır.
Gece boyunca tuvalete kalkmayı önlemek için de yatmadan birkaç saat öncesinde sıvı alımını sınırlamak faydalı olacaktır. Çünkü, çok fazla su tüketimi tuvalet ihtiyacı getirebileceğinden uyanma riskini doğurur. Uykusuzluğun temel nedenlerinden biri olan tuvalet ihtiyacını bu nedenle kontrol altına almak çok önemlidir.
Gece geç saatlere kadar oturmasını engellemekte iyi uyku düzenini kurmak konusunda önemli bir adım olacaktır. 3-5 gün erken kalkmasını sağlayacak aktiviteleri ya da sorumlulukları siz ya da bakıcınız ebeveyninize aktarabilir, böylece gün içinde yorulmasını ve erkenden uyumasını sağlayabilirsiniz. Sağlık durumunu ve bedensel uygunluğunu göz önünde bulundurarak bu sorumluluk ya da aktiviteleri vermeniz ise elbette çok önemli. Aksi takdirde aşırı yorulduğu için gündüz uykusunu uyuyabilir ve gece yine uykusuzlukla baş başa kalabilir.
Uyku İlaçları Yardımcı Olur Mu?
Yaşlılar için reçeteli uyku ilaçları mevcuttur. Ancak bu ilaçlar bir takım yan etkilere neden olabilmekte ve ayrıca yaşlının düşme riskini de arttırmaktadır. Uyku kalitesini artıran bazı doğal bitkilerden yararlanmak faydalı olacaktır. Bunlardan en çok bilineni kediotudur. Ayrıca bir fincan papatya çayı da uykuya dalmakta yardımcı olabilmektedir. Önemle hatırlatmak isteriz ki, tüm tedavilerde olduğu gibi, hatta medikal olmayanlarda bile, öncelikle doktora danışılmalı ve onayı alınmalıdır.
Sonuç
Uykusuzluk ve uyku problemleriyle yaşlı bireylerde sıklıkla karşılaşılmaktadır. Yaşlılarımıza bu konuda yardımcı olmak için önce herhangi bir fiziksel problemlerinin olmadığından emin olmamız gerekmektedir. Eğer ciddi bir sağlık problemleri yoksa ve uykusuzluk hali devam ediyorsa, o zaman da gündüz etkinliklerini artırmak ve strese bağlı sorunlarına açıklık getirmek yararlı olacaktır. EvdekiBakıcım, Ataşehir ve Sarıyer yaşlı bakım konusunda uzman kadrosu ile sizlerin hizmetindedir.