Çalışan anneler için en büyük sıkıntılardan biri çocukları olduktan sonra ortaya çıkan bakıcı sorunsalıdır. Anne doğum izni alıp bir süre bebeğiyle kalıyor olsa da, belli bir sürenin ardından işe dönmek zorunda kalmaktadır. Bu durumda yapılacak şeyler, ailedeki anneanne veya babaanne desteğini alıp çocukların onlara emanet edilmesi veya profesyonel bir bebek bakıcısı tutmaktır. Çalışan annelere bakıcı desteği bu açıdan oldukça önemlidir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), çalışan annelerin bebek bakıcısı sorununa destek olmak ve aynı zamanda çocuk bakıcısı alanında istihdam yaratmak amacıyla Avrupa Birliği ile birlikte yeni bir proje başlattı. Projeye göre, sigortalı olarak çalışan annelere 24 ay boyunca, aylık 320 Euro ödenerek, bebek bakıcısı veya çocuk bakıcısı desteği verilebilecek.
SGK ve Avrupa Birliği tarafından başlatılan proje kapsamında destek almak için bazı şartlar bulunuyor. Çocuk bakıcısı ödeneği almak için annelerde aranan şartlar şöyledir;
- Başvuru tarihi itibariyle 0-24 ay aralığında çocuğu olmak,
- T.C vatandaşı olmak,
- Bir işverenin yanında sigortalı olarak tam zamanlı çalışıyor olmak,
- İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa illerinden birinde çocuğuyla birlikte aynı evde ikamet etmek,
- Analık izin süresini geçirmiş olmak,
- Annenin yıllık ortalama brüt ücreti, asgari ücretin brüt tutarının iki katını aşmamalıdır.
- Çalıştırdığı çocuk bakıcısıyla arasında; kendisi veya eşinin birinci derecede, çocuk bakıcısı ile aynı evde oturuyorsa 3. Dereceye kadar (3. Derece dahil) akrabalık ilişkisi bulunmamak.
Ödenek almak için istihdam edilecek çocuk bakıcısında aranan özellikler ise aşağıda sıralanmaktadır;
- T.C vatandaşı ve kadın olmak,
- İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Bursa illerinin birinde ikamet ediyor olmak,
- Hizmet akdine tabi Ek-9 kapsamında tam zamanlı sigortalı çalışan olmak,
- Bakımını üstlendiği çocuğun anne veya babası ile birinci derecede, ebeveyn ile aynı evde oturuyorsa 3. Dereceye kadar (3. Derece dahil) akrabalık ilişkisi bulunmamak,
- En az ilkokul mezunu ve en az 18 yaşında olmak.
Tüm bu şartları yerine getiren anneler SGK’ya başvuru yaparak projeden yararlanabilir. Pilot uygulama olarak başlatılan proje sınırlı sayıda ebeveynlere bebek bakıcısı ve çocuk bakıcısı ödenek desteği sunacaktır. Bu nedenle şartları sağlayanların ellerini çabuk tutarak başvuru yapmasında fayda olduğunu belirtmek isteriz.
Çalışan Annelere Bakıcı Desteği Amacı Nedir?
SGK ve Avrupa Birliğinin gerçekleştirmiş olduğu bu işbirliğinin nedeni, Türkiye’nin Avrupa Birliğine uyum sürecinde yaptığı yeniliklerden biridir. Ülkenin kalkınması, genç anne ve babalara emanet olduğundan, çalışanların verimini artırmak, aile içindeki düzenini korumak ve daha modern bir aile yapısına kavuşturmak amacıyla böyle bir proje başlatıldı. Aynı zamanda ebeveynler üzerindeki yük hafifletildi.
Projenin pilot uygulaması bittikten sonra tüm çalışanları kapsayacak şekilde yeniden düzenleneceği belirtilmektedir.
Çalışan Annelere Başka Hangi Destekler Sağlanıyor?
Devlet, Avrupa Birliği ve SGK ile birlikte çalışan annelere bakıcı desteği vermenin yanı sıra, maddi olarak bazı yardımlar da sağlamaktadır. Bu yardımları sizlere ayrıntılı bir şekilde açıklayacağız.
Anneye rapor parası: Doğuma 2 ay kala anneye rapor parası veriliyor. Ayrıca doğumdan 4 buçuk aya kadar da iş görmez ücreti ödeniyor. Rapor devam ettiği süre içerisinde çalışan anne, maaşını almaya devam ediyor.
Doğum Ücreti: Gerekli başvurular yapıldıktan sonra doğum ücreti de devlet tarafından verilmektedir. İlk çocuk için bu ücret 300 TL, ikinci çocuk için 600 TL, üçüncü çocuk ve daha fazlası için ise 900 TL ücret ödenmektedir. Bu yardımdan yararlanmak için annenin, doğum belgesi ile birlikte SGK’ya başvuruda bulunması gerekiyor. Başvuru yapıldıktan sonra 2 ay içinde PTT şubelerinden yardım ücreti alınabiliyor.
Süt ücreti: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından bebeğin ilk süt ücreti karşılanmaktadır. Emzirme ödeneği olarak geçen bu yardım yaklaşık olarak 122 TL tutuyor. Bu yardımdan yalnızca, SGK ve Bağ-Kur güvencesine tabi olanlar yararlanabiliyor. Ancak 5 yıl içinde herhangi bir başvuru olmazsa, ödenekler SGK kasasına aktarılıyor. Başvuru için bebeğinizin doğum belgesini, çalıştığınız işyerinin personel işleri müdürlüğüne ya da sizden sorumlu olan şefinize teslim etmeniz yeterli olacaktır. Burada dikkat etmeniz gereken konu, maaşınıza bu yardımın yatıp yatmadığının kontrol edilmesi olacaktır. Eğer aldığınız maaşta herhangi bir fark yok ise şefinize ya da personel müdürlüğüne başvurmalısınız.
Yarım Gün İzin: Devlet yalnızca maddi olarak değil, izin olarak da çalışan anneler destek olmaktadır. yeni yayınlanan torba yasa uyarınca, çalışan anneler gebelikten sonraki dönemlerde de yarım gün izin kullanabilecekler. Anne ya da baba çocuk okula başlayana kadar bu izin hakkından yararlanabilecek. Yarım gün çalışan anneye aylık olarak 823 TL ödeme öngörülüyor. Eğer çocuk engelli ise yapılan maddi yardım, 823 TL’nin üzerinde oluyor.
Çalışan Annelere Bakıcı Desteğinin Psikolojik Etkileri
Günümüzde ekonomik şartlar, artık tek kişinin çalışması ile geçimi imkansız hale getiriyor. Sürekli artan enflasyon yüzünden, anne ve baba çalışmak zorunda kalıyor. Bu durumun çocuk üzerinde olumsuz psikolojik etkileri vardır. Normalde anne ve babanın ilgisine ve eğitime muhtaç olan çocuk, bu avantajdan mahrum kalıyor.
Ancak bu durumu hafifletmek için devlet birçok destek sağlıyor. En azından çocuğa bakabilecek, bakıcı ya da oyun ablası gibi hizmetleri karşılayabiliyorsunuz. Her ne kadar çocuk, anne ve babasından yeteri kadar ilgi ve eğitim alamasa bile, en azından bakıcı ve oyun ablası bu açığı bir nebze olsun kapatabiliyor.
Verilen izinlerin ve yapılan yardımların eskiden sınırlı olduğu düşünüldüğünde, özellikle anne açısından oldukça avantajlı bir durum olduğu rahatlıkla görülebilir. Bu yardımların verilmediğini ve yarım gün iznin olmadığı düşünüldüğünde, çocuğun ve annenin ne kadar zor bir durumda olduğu anlaşılabilir.
Eskiden bu yardımlar verilmeden ya da izin hakkı tanınmadan önce, anneler çocuklarını büyüklerine teslim ederlerdi. Bu imkan yoksa eğer, çalışılan yere yakın bir kreşe ya da gündüz bakımevine teslim etmek zorunda kalıyorlardı. Her ne kadar bu yerlerde çocuklara bakılıyorsa da, anne ve babanın ilgisi gibi olmuyordu.
Anneanne ya da babaanneye teslim edilen çocuk, bizim açımızdan ve eminiz ki birçok anne ve baba açısından, kreşe teslim edilmesinden daha iyidir.
İşin içine ekonomik nedenlerde girince, aileler eski zamanlarda oldukça zorlanıyorlardı. Son çıkan torba yasalar, özellikle annelere büyük avantajlar sağladı. Bunun psikolojik etkileri irdelendiğinde, annenin ve çocuğun psikolojisini olumlu yönde etkilediği söylenebilir.
Annenin gözü arkada kalmadan ve çocuğunun iyi bir eğitim aldığını bilerek, çalışması sağlanmıştır. Bu durum psikolojik olarak anne üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Aynı durum baba için de geçerlidir.
Ekonomik olarak biraz da olsa rahatlayan anne ve baba, en azından parasal konular hakkında endişelenmemektedir. Bilindiği üzere aile üzerinde olumsuz etkiye sahip olan davranışların birçoğu, ekonomik nedenlerden kaynaklanır.
Çalışan annelere bakıcı desteği sağlanması, bakıcı ücretini karşılayamayan aileler için de büyük bir fırsat doğmasına neden olmuştur. Özellikle büyük şehirlerde bakıcı ücretlerinin pahalı olduğu düşünüldüğünde, parasal destek bir nebze olsun aileleri rahatlatmıştır.
Birçok ailenin büyüklerinin hasta olduğu ve müsait olmadığı ya da başka şehirlerde ikamet ettiği göz önüne alındığında, bakıcı tutulması bir zorunluluk haline gelmiştir.