Aileler ve uzman yaşlı bakıcılar, Alzheimerlı veya demans (bunama) kişilerden sık sık ”Ben evime gitmek istiyorum.” sözünü duyar. Yaşlı kişi bunu kendi evindeyken söylediğinde bu durum yakınları için daha da moral bozucu bir hal alır.
Peki onu rahatlatacak ve bu düşünceden uzaklaşmasına yardım edecek bir şekilde nasıl cevap verilmelidir? Onun niçin böyle söylediğini ve aslında ne demek istediğini anlama problemini çözmek size çok yardımcı olacaktır. Tecrübeli yaşlı bakıcılarına göre, bu sözleri üstünüze alınmamak ve sakinliğinizi bozmamak en iyi yaklaşım olacaktır.
“Eve gitmek istiyorum.” sözünü duyduğunuzda bu üç metodu uygulayabilirsiniz. Bu yöntemler sizi ajitasyon sorunu da olan sevdiğinizle ciddi bir tartışmadan kurtarabilir.
“Eve gitmek istiyorum” sözüne cevap vermek için 3 farklı yol:
1. Güvence Verin ve Rahatlatın
Sevdiğinize sakin, güven verici ve rahat bir şekilde yaklaşın. Sizin beden diliniz ve ses tonunuz onu etkileyecek ve bilinçaltı size uyum sağlayacaktır. Eğer siz sakin iseniz o da sakinleşecektir.
“Eve gitmek istiyorum.” sözü bazen gergin veya endişeli olduğunu veya korktuğunu işaret etmek ve ilave bir rahatlama aradığını size anlatmak içindir. Eğer sarılınmasından hoşlanıyorsa ona sıkıca sarılmanın tam zamanıdır. Bazıları ise kibarca okşanmaktan veya kollarına, omuzlarına hafifçe dokunulmasından hoşlanıyor olabilir. Hatta belki de sadece yanında oturmanızı istiyor da olabilir.
Güvenilir yaşlı bakıcılarına göre; hastalara ilave bir rahatlık ve güven aşılamanın bir yolu da bazen ona sarılacağı yumuşak bir battaniye veya peluş oyuncak vermek de olabilmektedir.
2. Mantığına Hitap Etmek veya Açıklamalarda Bulunmaktan Kaçının
Ona zaten kendi evinde olduğunu veya üç yıldan beri kendi isteği ile sizinle beraber yaşamaya başlamış olduğunu açıklamaya çalışmayın.
Tecrübeli hasta bakıcılar, akıl sağlığı bozuk bir kişiye akıl ve mantık yoluyla bir şeyi izah etmeye çalışmanın onu sadece daha ısrarcı, telaşlı, tedirgin, sıkkın ve tükenmiş bir hale sokacağını belirtmektedir. Onlar bu gibi bilgileri işleme kapasitesine artık sahip değillerdir. Bu sözleriniz onların sadece çok istedikleri bir şeyi yapmalarına mani olduğunuz olarak algılanmaktadır.
3. Aynı Fikirdeymiş Gibi Davranıp Sonra Dikkatini Başka Yöne Çevirip Oyalayın
Bu tecrübeli yaşlı bakıcılar tarafından kullanılan oldukça zorlu bir tekniktir. Eğer ilk başlarda işe yaramazsa kendinize yüklenmeyin. Dikkatini başka yöne çekmek ancak tecrübe ve zamanla gelen bir yetkinliktir.
Dikkatini dağıtma yöntemi için alttaki adımları izleyebilirsiniz.
“Tabii, biraz sonra gideriz.” veya “Çok iyi bir fikir, bulaşıkları halleder etmez çıkarız.” gibi sözlerle onu teskin edin.
Sonra dikkatini başka bir yöne yöneltip oyalayın.
Onu onayladıktan sonra dikkatini zevkli ve oyalayıcı başka bir konuya yöneltin. Kuş, kaplumbağa, kedi, köpek gibi ufak ya da büyük evcil hayvanlar veya çiçek, ağaç gibi doğal güzellikler rahatlatıcı, mutlu eden ve dikkatini kolayca çekebilecek şeylerdir.
Mesela yumuşak bir şekilde dirseğini tutup “Tamam, birazdan gidiyoruz.” diyerek, onunla beraber holde dışarıya bakan büyük bir pencereye veya mutfağa doğru yürüyebilirsiniz. Burada dışardaki güzel çiçekleri, dolaşan insanları gösterir veya sevdiği sıcak bir içecek ile dikkatini başka şeylere yöneltebilirsiniz. Bundan sonra onu günlük rutini içindeki hoşuna gidecek başka bir aktivite ile oyalayabilirsiniz.
Diğer bir örnek ise, “Tamam, paltonu alalım da dışarda üşümeyesin.” diyerek beraber hoşlandığı bir konudan konuşarak yürürken, bir fincan çay veya zevk aldığı bir aktivite için duraklamaktır.
Ondan evinden bahsetmesini isteyebilir ve bir süre sonra da konuşmayı daha nötr konulara sürükleyebilirsiniz. Ondan evinden bahsetmesini istemek duygularına değer verdiğinizi gösterdiği gibi sizinle anılarını paylaşması için onu cesaretlendirir, oyalar ve ve ilk eve gitme konusunu unutmasını da sağlar.
Düşüncelerini sizinle paylaşması için cesaretlendirici açık sorular oldukça faydalıdır. Mesala,
- Eviniz çok sevimli gözüküyor, bana biraz daha anlatır mısınız?
- Eve gittiğinizde ilk ne yapmayı düşünüyorsunuz ?
Eğer bunlar da işe yaramazsa ….
Bazen yaşlı sevdiklerimizin inadı tutar ve siz ne yapsanız da evine gitme fikrinde ısrar edebilir…
Eğer böyle bir durumla karşılaşırsanız, evden çıkıp kısa bir dolaşmaya çıkartabilirsiniz. Bu gezintinin ne şekilde olacağı ve eve dönmeden önce ne kadar süreceğini deneyerek belirleyebilirsiniz. Bu arada eğer isterseniz arada bir yerde dondurma veya başka bir şey için durabilir ve o anın tadını beraber çıkarabilirsiniz.
Uzman hasta bakıcılarına göre “Eve gitmek istiyorum.” genellikle, bir yere gitme değil, rahatlama isteğini belirtir. Bu isteğe cevap verirken amacınız sevdiklerimizin korku, sıkıntı ve gerginliğini azaltmak ve onları yok etmek olmalıdır.
Bu kötü hastalık yaşlıların kafalarında sanki gerçekmiş gibi dolanır. Yapabileceğiniz en iyi şey onun gerçekliğine adım atmanız ve onu rahatlatarak, emniyet telkin ederek “Eve gitmek istiyorum.” sözünün arkasına saklanan duygu ve heyacanına sakince cevap vermektir.
Bu öneriler sizi doğru bir yolda ilerletecektir. Fakat kendinizi yaratıcı olmaya hazırlayın. Deneyeceğiniz yöntemler ilk adımda sonuç vermeyebilir. Hatta bir kere sonuç verse bile her zaman etkili olmayabilir. Cesaretiniz kırılmasın. Emin olun tecrübeniz arttıkça bu sürecin yönetimi daha kolay gelmeye başlayacaktır. Bu süreçte tecrübeli yaşlı bakıcıları ile görüşerek onların da deneyimlerini sizinle paylaşmalarını tavsiye ederiz. Ayrıca anlaşmalı sigortalar belli bir saate kadar evde bakım ücretini karşılayabilmektedir.